Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi, Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde işlendiği iddia edilen suçların tartışılmasını öngören tasarıyı reddetti.
47 üyeye sahip konseyde Perşembe günü yapılan oylamada, söz konusu tartışma önerisi, 17 evet oyuna karşı 19 hayır oyuyla reddedildi. Oylamada, 11 ülke ise çekimser kaldı. Tartışmaya karşı oy veren ülkeler, Çin’in yanı sıra Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Pakistan, Bolivya, Kamerun, Küba, Eritre, Gabon, Endonezya, Fildişi Sahilleri, Kazakistan, Moritanya, Namibya, Nepal, Senegal, Sudan, Özbekistan ve Venezuela oldu. Ukrayna, Arjantin, Ermenistan, Benin, Brezilya, Gambiya, Hindistan, Libya, Malavi, Malezya ve Meksika ise oylamada çekimser kaldı.
Aralarında Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) de aralarında bulunduğu Batı ülkeleri, Sincan’da işlendiği belirtilen suçların tartışılmasını öngören tasarıyı geçen ay hazırlamıştı. Söz konusu adım, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet’in uzun süre beklenen Sincan raporunu yayınlamasının ardından gelmişti. Sözü edilen raporda, Uygurlar ve Sincan’daki diğer Müslüman azınlıklara karşı Çin yönetimince insanlığa karşı suçlar işlendiği belirtiliyordu. Bachelet’in raporunda, Sincan’da işkence, keyfi tutukluluk ve dini ve üreme haklarının ihlallerine ilişkin bulgular elde edildiğine ilişkin bilgiler yer alıyordu.
Uygur Özerk Bölgesi’nde Pekin yönetiminin “eğitim kampı” olarak adlandırdığı merkez. Fotoğraf: Mark Schiefelbein/AP Photo/picture alliance
Konsey’in söz konusu kararı, Pekin’in yoğun lobi faaliyetleri üzerine aldığı belirtiliyor. Gözlemcilerin aktardığı bilgilere göre, özellikle de Çin’in altyapı yatırımları yaptığı Afrika ülkeleri, Çin’in lobicilik faaliyetlerinin etkisinde kaldı. 13 Afrika ülkesinden evet oyu veren tek ülke Somali oldu.
ABD ve İngiltere’den kınama
ABD’nin BM İnsan Hakları Konseyi’ndeki Daimi Temsilcisi Michele Taylor, konuya ilişkin Twitter’dan yaptığı açıklamada, “ABD, Sincan’a ilişkin tartışmanın engellenmesine yönelik oylamayı kınamaktadır” dedi. Taylor, “BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri’nin bağımsız değerlendirmesi konusundaki eylemsizlik, utanç verici biçimde bazı ülkelerin incelemeden muaf olduğunu ve cezasız kalmak suretiyle insan haklarını ihlal etmelerine izin verildiğini göstermektedir” diye konuştu.
İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Simon Manley de, “Çin’in tartışmayı engelleme ve hakikati saklama çabaları başarıya ulaşamayacak. Bugünkü oylama Çin’e net bir mesaj göndermiştir: Çok sayıda ülke, her nerede ve kim tarafından işlenirse işlensin, korkunç insan hakları ihlalleri söz konusu olduğunda sessiz kalmayacaktır” dedi.
Söz konusu karara sivil toplum örgütlerinden sert tepki geldi. Uluslararası Af Örgütü, oylamanın gülünç olduğunu söylerken, İnsan Hakları İzleme Örgütü ise BM bünyesindeki konseyin istismar kurbanlarına ihanet niteliğinde olduğunu ifade etti.
Çin’in BM Daimi Temsilcisi Çen Şu ise, söz konusu tasarı ile konseyin “Çin’in içişlerine karışmak amacıyla suistimal edildiğini” öne sürdü. “Taslak karar, insan hakları yanlısı değil, siyasi manipülasyon niteliğinde bir karardır” diye konuşan Şu, “Bugün Çin hedef alınıyor, yarın ise gelişmekte olan başka bir ülke hedef alınabilir” dedi.
DW,AFP/BÜ,JD