Kahramanmaraş Merkezli Sarsıntıların Sonuçlarının Bütün Taraflarıyla Araştırılması, Sarsıntıya Dirençli Yapı Stokunun Oluşturulması ve Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Aktifliğinin Artırılması İçin Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Maksadıyla Kurulan Meclis Araştırma Kurulu, AK Parti Afyonkarahisar Milletvekili Veysel Eroğlu başkanlığında toplandı.
Komisyonda, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı temsilcileri, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıya ait sunum yaptı.
Çevre İdaresi Genel Müdürü Eyyüp Karahan, zelzeleler sonrasında enkazın kaldırılmasına ait çalışma yürüttüklerini, enkazın toplandığı alanların belirlenmesi sırasında, alanın tarım hedefli kullanılan arazi, içme, sulama ve kullanma su rezervuarları olmamasına dikkat ettiklerini söyledi.
Hatay’da 21, Kahramanmaraş’ta 23, Gaziantep’te 14, Malatya’da 7, Şanlıurfa’da 5, Kilis ve Diyarbakır’da 1’er, Adana’da 2, Osmaniye’de 4 ve Adıyaman’da 8 süreksiz döküm alanının belirlendiğini bildiren Karahan, Hatay’da 16 milyon 563 bin metreküplük bir enkaz beklentisi olduğunu tabir etti.
Bu sayının içerisinde mevcut yıkılan enkazın yanı sıra daha sonrasında orta ve ağır hasarlı binaların da dikkate alındığını kaydeden Karahan şöyle bilgi verdi:
“Kahramanmaraş’ta beklentimiz 6 milyon 883 bin metreküp, yaklaşık 15 milyon ton civarı. Gaziantep’te 2 milyon 955 bin metreküp, 6 milyon 501 bin ton olarak hesapladık. Malatya’da 5 milyon 384 bin metreküp yani 11 milyon 845 milyon ton. Şanlıurfa’da yaklaşık 903 bin metreküplük bir enkaz. Kilis’te 250 bin metreküplük bir enkaz. Adana’da 981 bin metreküplük bir enkaz. Osmaniye’de 1 milyon 78 bin metreküplük bir enkaz. Adıyaman’da yaklaşık 4 milyon 202 bin metreküplük enkazdan kelam edebiliriz. Diyarbakır’da bu sayı 1 milyon 356 bin metreküp.”
“101 MİLYON TONLUK ENKAZ OLUŞACAK”
Bölgede, beton alçı üzere gereçlerin dönüşümle kullanılıp kullanılamayacağına ait de bir çalışma yaptıklarını bildiren Karahan, bu betonların yollarda ve değişik alanlarda dolgu materyali olarak kullanılabileceğini kaydetti. Karahan, “Bölgede bizim yaptığımız çalışmalar, hasar tespit raporlarından hareket ederek yaklaşık 101 milyon tonluk bir enkazın oluşacağı ki bu yaklaşık 46 milyon metreküpe tekabül edecek. Bu daha sora geri dönüşüm çalışmalarında bize ışık tutacak bir çalışma olacak. Burada ayrıyeten 2,5 milyon ton civarında iktisada kazandırabileceğimiz, dolgu materyali haricinde bir bedel olarak görüyorum.” tabirini kullandı.
Deprem bölgesinde kimyasalların takibinin yapıldığı bir sistemlerinin olduğunu belirten Karahan, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Sıhhat Bakanlığının da benzeri sistemlerinin olduğunu söyledi. Hangi depoda ne kadar kimyasal gübre ve ilaç olduğunu görebildiklerini vurgulayan Karahan, bütün çalışmaları bu noktada yaptıklarını, bu hususta sorunun bulunmadığını vurguladı.
“ZEMİN UYGUNLAŞTIRILMASI GEREKTİĞİ ETÜT RAPORLARINA YANSIMIŞ”
Mekansal Planlama Genel Müdürü Yavuz Erdal Kayapınar, 2011 yılından bu yana 28 bin 871 yerleşim alanında afet ve başka riskleri belirlemek ismine mekansal planlama çalışmasının yürütüldüğünü kaydetti. 262 mikrobölgeleme etüt raporunun da tamamlanarak onaylandığını aktaran Kayapınar, bunun ülke seviyesinde toplamda yaklaşık 384 bin 784 hektarlık alana denk geldiğini lisana getirdi.
Bursa, Tokat, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Balıkesir, Malatya ve Hatay’da mikrobölgeleme etüt çalışmasının örneklerini gösteren Kayapınar, Hatay’da 90 bin hektarlık alanda 2017 yılında mikrobölgeleme çalışmasının yapıldığını, uygun olmayan alanların belirlendiğini söyledi. Kayapınar, “Asi Irmağı geçiyor içinde. Bunun yıllar içerisinde oluşturduğu alüvyon durum var. Sıvılaşma riski olabilecek alan da tanım ediliyor. Mikrobölgeleme etüt raporlarında tüm bunlara vurgu yapılmış. Yapılaşma için yer iyileştirilmesinin yapılması gerektiği etüt raporlarında tabir edilmiştir.” dedi.
Komisyon Lideri Eroğlu’nun mikrobölgelemenin yapıldığını lakin Hatay’ın İskenderun ilçesinde belirlenen alanlarda neden yapılaşmanın sürdüğünü sorması üzerine Kayapınar, “Bu yapılaşmalar zati olmuş, rapor 2017’e ortaya konuldu.” karşılığını verdi. Bunun üzerine Eroğlu, “Hatay’da bu alanlara imar verilmemesi lazım.” dedi. Türkiye’de planların geriden geldiğini vurgulayan Eroğlu, en büyük problemin bu olduğunu kaydetti. Eroğlu, “Artık bu yerlerde kati suretle yapılaşmaya müsaade etmememiz gerekiyor. İnşat müsaadesi veren kim varsa bunları sorumlu tutmamız lazım. Adamın bir tane teknisyeni var, yeni mezun olmuş, bir belde belediyesinde 18 katlı binaya ruhsat veriyor. Bu olmaması lazım. Bizim bu hususlarda önlem almamız lazım.” diye konuştu.
Hatay’da yıkık, acil yıkılacak ve ağır hasarlı binaların ağır olarak bulunduğu alanlarda plan, proje, tasarım çalışmasının yürütüldüğünü bildiren Kayapınar, “Belki birtakım alanlar yapılaşmaya kapatılacak, kat sayıları düşecek, yoğunluk düşülecek, bu türlü önlemleri bu planlama çalışmalarında ele alıyoruz.” sözünü kullandı.
“KÖYLERİ DÖNÜŞTÜRELİM”
Veysel Eroğlu da Kayapınar’dan büyükşehir dışındaki yerlerde özel yönetimlerin önünü açmalarını istedi. Eroğlu, “Bir halde onlar plan yapsınlar, köyleri dönüştürelim. Zira bütün köylerin yolları yapıldı, hatta sıcak asfalt yapıldı lakin yerleşim çok makûs, onu bilhassa yaşanabilir hale getirelim. Zira köyde insan kalmıyor, yani zirai yerleri işleyecek adamlar yok.” değerlendirmesinde bulundu.
Yerel İdareler Genel Müdür Yardımcısı Emrullah Töremen, zelzeleden toplam 162 belediyenin etkilendiğini aktardı. Sarsıntı bölgesindeki belediyelerin hasar tespitine ait de bilgi veren Töremen, “66 belediyeden şu anda dönüş oldu. Yaklaşık 6,2 milyarlık bir hasar tespiti kelam konusu.12 belediye, hasarlarının olmadığını bildirdi.” dedi.
TOKİ Lider Yardımcısı Vekili Dursun Baştürk de sarsıntı münasebetiyle gereksinim olarak tespit edilen 468 bin konut yapılmasının kelam konusu olduğunu, bunun 68 bininin martta ihalesini tamamlamayı öngördüklerini belirtti. İki ayda da 211 bin konutun ihale çalışmalarını tamamlamayı öngördüklerini kaydeden Baştürk, “Mayıs sonu prestijiyle da 240 binlerde konut imalatına başlamış olacağız.” sözünü kullandı.
TOKİ Toplu Konutları Projeleri ve Araştırma Dairesi Lideri Ahmet Kutluğ Çabalı, fay çizgilerine asgarî 500 metre uzaklıktaki yerlere yerleşmeye çalıştıklarını söyledi. Bu bahiste Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğünün (MTA) canlı fay haritasından yaralandıklarını belirten Uğraşlı, TOKİ’nin yer seçiminde, fay sınırlarının dikkate alındığını vurguladı. Şu ana kadar ihalesini gerçekleştirdikleri konutların hiçbirinde taban güzelleştirmesi yapmaya bile gerek duymadıklarını söz eden Uğraşlı, “Biz bilhassa zemin-proje alakasını çok önemsiyoruz, yani gerçek yer, yanlışsız proje, gerçek kontrollükle yapılan bizim binalarımızın bu güç imtihandan başarılı çıktığımızı düşünüyoruz.” diye konuştu.
“HEM TAPU HEM DE KADASTRO KAYITLARI SİSTEMDE VAR”
Komisyon Lider Veysel Eroğlu, TOKİ’ye Antakya için hatırlatmada bulundu. Eroğlu, “Antakya asırlar öncesinden yıkılmış, tekrar kurulmuş, birtakım mozaikler ortaya çıkmış Asi Irmağı kenarında. Bunları da dikkate alacağız, orayı sit alanı ilan edeceğiz. O bakımdan oralarda rastgele bir yapılaşma olmamasını istiyoruz.” dedi.
Tapu ve Kadastro Genel Müdür Yardımcısı Tamer İnan, milletvekillerin “Deprem sırasında evraklar göçük altında kaldı, dokümanları ne yaptınız?” sorusuna, “Sistemsel olarak Türkiye Tapu’ya geçeceğimiz için, hem tapu kayıtları hem de kadastro kayıtları sitemde var.” karşılığını verdi.