Lübnan'ın etnik ve dini yapısı: Orta Doğu'nun en karışık ülkesinde kaç din ve mezhep yer alıyor?

Yaklaşık 6 milyonluk Lübnan’ın nüfusu temel olarak Sünni Araplar, Şii Araplar ve Maruni Katolikler ortasında bölünmüş durumda. Ülkenin yaklaşık üçte biri Sünnilerden, üçte biri Şiilerden ve üçte biri Hristiyanlardan oluşuyor.

Ülkedeki temel etnik ve dini kümeleri şu halde sıralamak mümkün:

– Sünni Araplar

– Şii Araplar

– Şii İsmaili Araplar

– Nusayriler

– Dürziler

– Maruni Katolikler

– Rum Ortodokslar

– Rum Katolikler

– Ermeniler (Apostolik, Katolik ve başka Hristiyan mezheplerinden)

– Öbür Hristiyanlar

Lübnan’da resmi olarak

18 dini inanç ve mezhep

tanınıyor.

Bunlar şu halde:

– Sünni

İslâm dininin Dünya üzerindeki iki büyük kolundan biri (diğeri

Şîa

) ve yüzde 77-80’lik bir oran ile en büyük mensubunun bulunduğu mezhepler kümesidir.

Vakit zaman Sünnî İslam yahut Sünnî mezhebi tabiri de kullanılır. Günümüzde Sünnîlik, kendi içerisinde günümüzde yaşayan iki akaid mezhebi (

Mâtürîdiyye – Eş’ariyye

), dört fıkıh mezhebini (

Hanefî, Şâfiî, Mâlikî, Hanbelî

) içermektedir.

– Şii

Lübnan’daki Şii İslam’ın taraftarları olan Lübnanlılar’dır ve Lübnan’ın esas

Sünni

Maruni

Dürzi

mezheplerinin yanında değerli bir rol oynar. Lübnan’daki Şii Müslümanların büyük çoğunluğu On İki İmamcı Şiiliği’ne bağlıdır ve bu onları Levant’ta var olan tek büyük

On İki İmamcı Şii

topluluğu yapar.

Bugün, Şii Müslümanlar Lübnan nüfusunun yaklaşık yüzde 27’sini oluşturmaktadır. Lübnan’ın çeşitli siyasi ve dini önderleri ortasında Ulusal Pakt olarak bilinen yazılı olmayan bir muahedenin kurallarına nazaran, Şiiler Parlamento Sözcüsü misyonu için uygun olan tek mezheptir.

– Nusayri

Aleviler,

Arap Alevileri

veya

Nusayriler

, çoğunlukla

Levant bölgesi

nde yaşayan, dini ve etnik bir topluluktur. Şiiliğin erken periyotlarında ortaya çıkan bir Galiyye kolu olduğu düşünülmektedir.

– İsmaili

Şiîliğin

meşhur fırkalarından birisi,

İsmailiyye

fırkasıdır. Bu fırkanın maceralarla dolu bir tarihi vardır ve bu fırkadan birçok yeni fırka ortaya çıkmıştır.

– Dürzi

Kendilerini Müslüman olarak nitelendiren Dürziler, Dürziliği 11’inci yüzyılda Kahire’deki Fatımi imamların oluşturduğu ideoloji ve tasavvuftan etkilenen mezhep olarak tanım ediyorlar.

Tasavvufi öğretiler üzerinde bina edildiği lisana getirilen Dürzilikte ibadetler, tahsis edilen özel yerlerdeki meclislerde ifa ediliyor. İbadetlerini son derece kapalılık içerisinde yerine getiren Dürzilerin, içeriğini açıklamayı reddettikleri “hikmet” dolu bir kitaba sahip olduğu söyleniyor. Dürziler, Golan’ın yanısıra

İsrail, Lübnan, Ürdün ve Suriye

‘de de yaşıyor.

– Maruni Katolik

Maruniler, Maruni Kilisesi’ne bağlı olan ve günümüzde Orta Doğu’da başta anayasal olarak cumhurbaşkanının Maruni olmasının zarurî olduğu Lübnan olmak üzere

Suriye, Kıbrıs ve Filistin-İsrail

topraklarında yaşayan dinî topluluktur. Ayrıyeten Avrupa, Kuzey Amerika ve Güney Amerika ülkelerinde de göçmen kökenli değerli bir Maruni nüfus yaşamaktadır. Türkiye’de ise varlıkları bilinmekte lakin kesin bir sayı iddiası yoktur.

– Rum Ortodoks

Lübnanlı Rum Ortodoks Hıristiyanların Lübnan’ın toplam nüfusunun yaklaşık yüzde 8’ini oluşturduğuna inanılıyor. Rum Ortodoks Hıristiyanların birden fazla başşehir

Beyrut

‘ta,

Metn hinterlandında

, güneydoğudaki

Hasbayya

Rashayya

ilçelerinde ve Kuzey Valiliği’nde,

Koura

bölgesinde (Trablus’un güneyinde) ve Akkar’da yaşıyor.

– Rum Katolik (Melkani)

Melkani Rum Katolik Kilisesi, 1724 yılında Cyril 6. Tanas tarafından Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesinden ayrılarak kurulan kilisedir. 1744 yılında resmen tanınarak Roma Katolik Kilisesinin altına girmiş ve ona bağlı Doğu Katolik Kiliselerinden bir tanesi olmuştur.

Merkezi, Suriye’nin başşehri Şam

‘dır.

– Evanjelik Protestan

Evanjelist sözcüğü en kolay manasıyla “Hristiyanlık bildirisini vaaz eden, yayan kişi” manasına gelir.

Evanjelik

sözcüğü ise daha çok Protestan Kilisesi’nin muhafazakâr kesitini nitelemek için kullanılır. Evanjelikler, ABD’yi kuran ve tutuculuğuyla bilinen

Protestan mezhebi Puritenler

‘in devamıdır.

– Ermeni Apostolik

Ermeni Apostolik Kilisesi ya da

Ermeni Ortodoks Kilisesi

, dünya Ermenilerinin büyük çoğunluğunun üye olduğu, dünyanın eski ulusal

Hristiyan

kiliselerinden biri olan mezhep.

– Ermeni Katolik

Lübnan’daki Ermenilerin nüfus varlığı yüzyıllardır bilinmektedir. Uzun vakittir

etnisiteye

dayalı bir sayım yapılmamış olmasına karşın, Lübnan’da 177 bin Ermeni’nin yaşadığı kestirim edilmektedir ve bu sayı Lübnan nüfusunun yaklaşık olarak yüzde 4’üne tekabül eder. Ayrıyeten Lübnan’daki iç savaş öncesinde bu sayının daha yüksek olduğu lakin savaşın ülkedeki

Ermeni

nüfusunun düşmesine sebep olduğu da bilinen bir gerçektir.

– Latin

Lübnan’da 2020 yılında yaklaşık 1,34 milyon Katolik vardı, bunların çoğunluğu Latin Katolik değil, Katolik Kilisesi’nin bir modülü olarak

Doğu Katolik

ayinlerini takip ediyordu – çoğunlukla Maruni, lakin

Melkit

Ermeni

Keldani

Süryani

üzere Lübnan’a mahsus olmayan Katolik ayinleri de vardı.

– Süryani Katolik

Süryani Kadim Kilisesi ya da

Süryani Ortodoks Kilisesi

Doğu Hristiyan

mezhebidir ve Orta Doğu’da yaşayan

Hristiyan Semitik

bir halk olan Süryaniler’in birçok bu mezhebe üyedir.

Aslında Süryani Kadim Kilisesi ismi bu Hristiyan mezhebe ve ona bağlı olanlara verilen gayr-i resmî tanımlamadır. Süryani Ortodoks Kilisesi olarak da bilinir. Kilisenin ve kimi mensuplarının kullandığı lisan İsa’nın da konuştuğu

Süryanice (Aramice)

’dir.

– Süryani Ortodoks

Süryani Kadim Kilisesi ya da Süryani Ortodoks Kilisesi Doğu Hristiyan mezhebidir ve Orta Doğu’da yaşayan

Hristiyan Semitik

bir halk olan Süryaniler’in birçok bu mezhebe üyedir. Aslında Süryani Kadim Kilisesi ismi bu Hristiyan mezhebe ve ona bağlı olanlara verilen gayr-i resmî tanımlamadır.

– Doğu Süryani

Doğu Asur Kilisesi, resmi olarak Kutsal Havarisel Katolik Doğu Asur Kilisesi, tarihî olarak

Asur

Beyt Nahrin

merkezlidir. Doğu Kilisesi – tarihi

Seleukia-Tizpon Patrikliği

kiliselerinden bir adedidir.

– Keldani Katolik

Maruni Kilisesi, hem Lübnan’da hem de Orta Doğu’da temsil edilen en büyük Doğu Katolik kilisesini oluşturur . Lübnan’ın bilindiği üzere “Sedirler Ülkesi”, Katoliklerin ulusal siyasette faal rol oynadığı bölgedeki tek kilisedir.

Lübnan Anayasası

‘na nazaran

Maruni Katolik

olması gereken Cumhurbaşkanı’nın yanı sıra, Lübnan Parlamentosu’nda toplam 128 sandalyeden 43’ü Katoliklere ayrılmıştır. Katolikler ayrıyeten hükümette ve kamusal ömürde güzel temsil edilmektedir.

1960’lara kadar Katolikler de nüfusun büyük bir kısmını oluşturuyordu ve tüm Lübnanlıların yüzde 43’ünü temsil ediyorlardı. 2010’a gelindiğinde, toplam nüfusun yaklaşık yüzde 36’sı olarak kabul ediliyorlardı;

Maruniler

yüzde 30,

Melkitler

yüzde 5 ve

Ermeni Katolikler

gibi

Lübnan

‘a has olmayan

Katolik

ayinleri yüzde 1’di.

– Kıpti

Kıptîler yahut Koptlar,

Mısır

‘ın eski halkıdır. İskender’in Mısır’ı alması ve İskenderiye kentini kurması ile birlikte Helenistik bir kültür ile etkileşime geçmişlerdir. Kıptîcenin yazımında içerisinde büyük çoğunlukla Yunan harfleri barındıran

Kıptî alfabesi

kullanılmaktadır.

– Yahudi

Lübnan Musevileri klâsik olarak bir

Mizrahi

cemaati olup genelde Lübnan’ın Beyrut kentinde yahut etrafında yaşayan yahut yaşamış olan Musevilerdir. Cemaatin çabucak hemen hepsi

İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika

‘ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 ortası Yahudi kalmıştır. Lübnan Musevileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan’ın 1958’de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Ama, 1975’teki Lübnan İç Savaşı ve 1982’deki İsrail’in Lübnan’a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

Lübnan’ın etnik ve dini yapısı: Orta Doğu’nun en karışık ülkesinde kaç din ve mezhep yer alıyor?

Bir yanıt yazın Yanıtı iptal et