ANTALYA – Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) 2024 yılında Antalya, Burdur ve Isparta’dan 2599 firmayla dünyanın 180 ülkesine yapılan ihracatın 2 milyar 638 milyon 365 bin 790 dolar düzeyine ulaştığını açıkladı. Yıl sonu sayıları, yaş meyve ve zerzevat dalında evvelki yıllara kıyasla büyük bir kayba işaret ediyor.
YAŞ MEYVE VE SEBZEDE YÜZDE 6,3’LÜK DÜŞÜŞ
2024 yılının ihracat rakamlarını açıklayan BAİB Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, en çok ihracat yapılan kesimlerin ‘yaş meyve ve sebze’, ‘maden ve metaller’, ‘doğal taş’, ‘ağaç mamulleri ve orman ürünleri’, ‘kimyevi hususlar ve mamulleri’ ve ‘iklimlendirme’ olduğunu söyledi. Yaş meyve ve zerzevat ihracatı, 2023’e nazaran yüzde 6,3’lük bir daralmaya karşın birinci sıradaki yerini korudu.
Katıldıkları ticari heyetler ve fuarlarla dünyanın etrafını 5 defa dolaşacak kadar yol kat ettiklerini belirten Çavuşoğlu, ihracat yapılan ülkeler bazında yıllık bilgileri de paylaştı. Buna nazaran Almanya, Çin, Rusya, ABD ve Ukrayna, en çok ihracat yapılan ülkeler olarak listede başı çekti. Son birkaç yılda heyetlerle ziyaret edilen Birleşik Krallık, Suudi Arabistan, Hindistan, İspanya, Fas, Birleşik Arap Emirlikleri, Endonezya, Vietnam, Güney Afrika, Dubai ve Hong Kong’a olan ihracattaki artış da sayılara yansıdı.
‘2024 GÜÇLÜ GEÇTİ, BİRİNCİ 6 AYDA DÜŞÜŞ BÜYÜK’
Çavuşoğlu, “2023 yılında 850 milyon dolarlık rekor düzeyde yaş meyve zerzevat ihracatımız vardı. Biz olağan ki bunu milyar dolar düzeylerine getirmeyi çok arz ediyorduk. Ancak bunda başarılı olamadık. 2024 bizler için kuvvetli bir yıldı. Gerek rakamsal gerek süreç hacimleri olarak çok zorlandığımız bir yıl oldu. Buna karşın çok büyük kayıplar yaşamadan yüzde 1,28 oranında bir düşüşle yılı kapattık ve 2 milyar 638 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. Alışılmış burada ölçü manasında da yüzde 10’un üzerinde bir kaybımız kelam konusu. Bilhassa birinci 6 ayda önemli düşüşler oldu. Çok daha büyük bir düşüş eğilimi vardı. Heyetlerle yurt dışı seyahatleri, sayıları bu düzeylerde tutabilmemizi sağladı. Bu dayanaklarla yavaş yavaş günü yakalamaya çalıştık ve yıllık sayıları çabucak hemen geçen yılki düzeylere getirdik” dedi.
‘KUR NEDENİYLE REKABET EDEMEZ DURUMDAYIZ’
Çavuşoğlu, yaş meyve ve zerzevat ihracatındaki daralmanın temel sebeplerini de açıkladı. Listenin başında kur baskısının geldiğini belirten Çavuşoğlu’na nazaran, düşüşü tetikleyen öbür etkenler ortasında Bulgaristan hududunda keyfi uygulamalarda oluşan tır kuyrukları, bu uzun bekleyişler sırasında eserlerin bozulması ve ihracattaki aksaklıklar nedeniyle müşteri kaybı da var.
İhracatın önünü kapatan ve sayılardaki düşüşlere sebep olan temel sebebin kurlardaki siyaset olduğunun altını çizen Ümit Mirza Çavuşoğlu, “Maliyetlerin altında kalışımızdan ötürü maalesef öteki ülkelerle rekabet edemez durumdayız ve şayet bu türlü devam edersek bu düşüşler maalesef devam edecektir. Önlem alamazsak çok daha ağır kayıplar yaşayacağız. Yaş meyve sebzede ihracat kayıplarının sebeplerden biri de Bulgaristan kapısındaki beklemeler, kusurlu uygulamalar sırasında bozulan eserlerden ötürü öteki ülkelerdeki alıcıların yavaş yavaş bizden uzaklaşması. Bu da bizim ihracatımızda düşüşlere sebebiyet veren değerli bir etken” diye konuştu.
DOLAR 45, EURO 50-55 BANDINDA OLMAZSA ZOR
Çavuşoğlu şöyle konuştu: “Dolar-Euro konusunda bütün hesapları kaçırmış durumdayız. Geçen sene bizler bu yıl sonu itibariyle 45’li düzeyler düşündük, 35’li düzeylerde kaldık. Artık tekrar sıfırdan hesap edersek artık 60 TL düzeylerini konuşuyor olmamız gerekirdi. Lakin şu anda durumu bir nebze olsun rahatlatabilmek için dolarda en az 45-46 bandında, Euro’nun da minimumunda 50-55 bandında olması gerekir. Rekabet gücümüzü bir nebze olsun ayakta tutabilmek için bunun gerekli olduğunu düşünüyoruz. Dolar-Euro paritesinde de çok önemli sorunlar yaşıyoruz alışılmış. Dolar ve Euro düzeyinin birbirine bu kadar yaklaşması, herhalde bir ya da iki defa daha olmuştu. Bu da bizi zorlayan durumlardan biri. İhracat yaptığımız ülkelerde birinci sırada Almanya var. Avrupa Birliği ihracatımız da en ön sıralarda. O denli olunca Euro’daki çok baskılanma, ihracat hacmimizi çok önemli etkiliyor.”
‘YÜZDE 99,7 KALINTISIZ ESER GÖNDERİYORUZ’
Son vakitlerde gündemde geniş yer tutan ihracattan dönen TIR’lar ve eserlerde tespit edilen pestisit konusuna da değinen Çavuşoğlu, şunları söyledi: “Bir TIR bile geri dönse sorun sorundur. Yani bu hakikaten zahmetli bir durumdur. Lakin şunu da çok yeterli biliyoruz ki, yaptığımız ihracatlarda yüzde 99,7’nin üzerinde kalıntısız eser gönderiyoruz. Geçen yıl, iki yıl evvel ihracattan dönen kalıntılı eser oranı binde 3 düzeylerindeyken şu anda binde 2 ile 3 ortasına düşmüş durumda. 2023 yılında Türkiye, bu tarafta 152 bildirim almışken, 2024 yılında bu sayı 137’ye düştü. 2021 yılında 340 bildirim almıştık. Pestisitli eser bildirimi sayımız önemli manada düştü. Doğal bu da yanlış. Biz çok berbat durumdayız desek bu da yanlış.”
Soldan sağa: Mehmet Ali Can, Ahmet Tekin, Mustafa Küçükyaman, Ümit Mirza Çavuşoğlu, Ramazan Keskin ve Ercan Akın BAİB Başkanı Çavuşoğlu’nun açıklamalarından bazı bahis başlıkları şöyle:
TIR’LAR NEDEN HUDUTTAN DÖNÜYOR? : Türkiye-Bulgaristan sonundaki Kapıkule, Meksika-Amerika sonundan sonra dünyanın en büyük ikinci kapısı. Aslında gördüğümüz kadarıyla iki sebepten dönüyor TIR’lar. Bulgaristan’ın keyfi uygulamalarından dönen TIR’larımız var. Yani burada hiçbir kalıntı kelam konusu olmadan geri dönen TIR’larımız var. Öbür durumda da nitekim kalıntı ölçüsü yüksek olarak dönen TIR’larımız var. Yarısı keyfi uygulamalardan dönüyorsa, başka yarısı pestisitten dönüyor. Bulgaristan’ın kendi özelinde bu türlü bir şey yapması çok akılcı değil ancak periyot devir Avrupa’nın üstü kapalı bir blokajı kelam konusu.
İHRACATTAN DÖNEN ESERLER NE YAPILIYOR? : Burada alışılmış merak edilen mevzu bu TIR’ların içindekiler iç piyasaya veriliyor mu? Şundan emin olun ki şayet dönen TIR’larda bir kalıntı varsa mümkün değil yurt içine girmez. Dönen ihracat TIR’larında inanılmaz sıkı bir uygulama gerçekleşiyor. İthalat rejiminde bu kadar sıkı uygulamalar var mı bilmiyorum. Tamamından tahlil alınıyor. Çok vakit kaydediliyor, çok uğraşılıyor. Şayet kalıntı ölçüsü mevzuatımıza uygun ölçüdeyse gümrük müdahale edip TIR’ı özgür bırakıyor ve çok süratli bir biçimde ya farklı bir ülkeye ya da kendi ihracat ülkesine gerçek yola devam ediyor.
YA DİĞER ÜLKEYE GÖNDERİLİR YA DA İMHA EDİLİR : Bu eserlerin iç piyasaya sürülmesi yalnızca sıhhat değil, maliyet açısından da çok makul değil. Çok yüksek ambalajlama maliyetleri kelam konusu. Pak çıkan eserin gönderilmesi tarafında uğraşılıyor. Lakin şayet kalıntı ölçüsü bizim mevzuatımıza uygun değilse aslında eserler orada bloke ediliyor. Hiçbir formda ülkeye girişine müsaade verilmiyor. Burada ihracatçının karşısına iki şık çıkıyor. Ya malı imha edin ya da mevzuatı uygun üçüncü bir ülkeye ihracat yapın deniliyor. Şayet bu türlü bir ülke bulunamazsa direkt imha ediliyor.
İHRACATÇI DA BU KISSANIN MAĞDURU : İhracatçı bu bahiste çok güç durumda aslına bakarsanız. İhracatçı sorun yaşanmaması için elinden geleni yapıyor. Olağan resmi tahlillerin birkaç katı özel tahliller de yapılıyor. Sorun hazır eserde tahlil değil. Tarlada kontrollerin arttırılmasını istiyoruz. Bulgaristan’ın keyfi uygulamalarından dönen tırlarda bile günlerce bekleniyor. Çok yavaş hareket ediyor, günlerce bekleyen eserler maalesef bozuluyor. Bırakın iç piyasayı, eserler satılamadan çürüyüp çöpe gidiyor. Bizler artık aldığımız eserde kalıntıyla uğraşmak istemiyoruz. Her eser hem iç piyasaya hem de ihracata uygun olsun istiyoruz. Bunun için tarlalarda, üretim noktalarında tahlil süreçlerinin gerçekleştirilmesi gerekiyor.
BURGARİSTAN’A ALTERNATİF KAPI ARAYIŞI : Zaman içerisinde Romanya’yı gündeme aldık, Yunanistan’ı aldık, İtalya’yı aldık. Lakin yaptığımız araştırmalarda gördük ki en sıcak alternatif Romanya Limanı’na inebilmek. Bizim sınırlarımızdaki Karasu Limanı’ndan Romanya’daki Köstence Limanı’na TIR taşıyan gemilerle gidebilmeyi hedefliyoruz. Görüşmelerimiz başladı lakin resmi olarak değil, özel dallar seviyesinde başladı. Liman işletmecisiyle birinci görüşmemizi gerçekleştirdik geçen hafta. Onlar da sıcak bakıyorlar. Şu anda haftada bir gemi karşılıklı çalışıyor. Bizim yaklaşımımıza karşılık her güne karşılıklı sefer koyabilecekler. Bizleri de davet ettiler. Gidip orada fiziki kaideleri görmemiz gerekiyor. Laboratuvarın akredite olmasını bekleyeceğiz ve başka kaideler da şayet uygun olursa gemi seferleri başlayacak. Böylelikle Bulgaristan tarafındaki yükü biraz hafifletip beklemeleri engelleyeceğiz.
KONKORDATOLAR VE ÜRETİM GÖÇÜ VAR : Bölgedeki ekonomik sorunların bir öbür yansıması olarak konkordato müracaatlarında da önemli bir artış yaşanıyor. Türkiye genelinde toplam 222 konkordato ilan edilmiş ve bunun yüzde 13’ten fazlası bizim bölgede. Antalya’da 157, Isparta’da 87 ve Burdur’da 8 firma konkordato talebinde bulundu. Zincirleme iflasların önlenmesi için acil önlemler alınması gerekiyor. Bir de üretim göçü var. Tarım ve dokumacılık kesimlerinde üretim tesislerinin yurtdışına taşınması büyük kayıplara yol açıyor. Mısır’a kayan yatırımlar nedeniyle rekabet gücümüz azalıyor. Bu kaymanın durdurulması gerekiyor.
2025 ÇOK DAHA GÜÇ GEÇECEK : 2025 yılına bakıyoruz. İhracatçıları daha kuvvetli bir yıl bekliyor. Maksadımız 2 milyar 750 milyon dolarlık ihracat sayısına ulaşmak. Ümitsizliğe kapılmadan uğraşa devam edeceğiz. Fakat tablo pek parlak değil. Bankalardan yavaş yavaş sinyaller gelmeye başladı. Bankaların tavrı ve ekonomik göstergeler ufuktaki zorlukları işaret ediyor. Piyasada farklı hareketler olacak. Batakların artacağını kestirim ediyorum bu sene. O denli olunca da maalesef konkordatolar devam edecek üzere gözüküyor.
