DUVAR- 1897’deki Benin Seferi sırasında yağmalanan yapıtlardan Hollanda’da bulunanlar Nijerya’ya iade ediliyor.
Benin Bronzları, Benin Krallığı’nın kraliyet sarayını süsleyen binlerce metal plaket ve heykelden oluşan bir koleksiyon olarak öne çıkıyor. 14 ve 16’ncı yüzyıllar ortasında yapılan eserler, 19’uncu yüzyılda İngiliz askerleri tarafından günümüzde Nijerya’da bulunan bölgeden yağmalanmıştı.
Eserlerin büyük bir kısmı, ismi daha evvel çalıntı eser skandalına karışan British Museum’da olmak üzere geri kalanı Avrupa’nın çeşitli ülkelerine dağılmıştı.
‘ŞİMDİYE KADAR YAPILAN EN BÜYÜK İADE İŞLEMİ’
Nijerya Ulusal Müzeler ve Anıtlar Komitesi (NCMM) Genel Müdürü Olugbile Holloway, 119 yapıtın iadesinin ‘Benin eski yapıtlarının en büyük iade işlemi’ olduğunu söyledi.
Çarşamba günü bir dönem muahedesi imzalanması bekleniyor. Holloway bunun başka ülkeler için de yeterli bir örnek teşkil etmesini umduğunu söz etti.
Adına karşın, tamamı bronzdan yapılmayan heykeller ortasında dişler, Benin hükümdarlarının heykelleri ve fildişi bir maske de bulunuyor.
‘TARİHİ BİR ADALETSİZLİK’
2022 yılında Almanya, ‘karanlık sömürge tarihi’ ile yüzleşmek maksadıyla 20’den fazla Benin bronzunu iade eden birinci ülke olmuştu.
BBC‘nin AFP haber ajansından aktardığı habere nazaran, Hollanda Kültür, Eğitim ve Bilim Bakanı Eppo Bruins, “Bu iade ile bugün hala hissedilen tarihi bir adaletsizliğin giderilmesine katkıda bulunuyoruz” dedi.
NİJERYA ULUSAL MÜZELER VE ANITLAR KOMİTESİ’NE VERİLECEK
1897’deki Benin Seferi sırasında yağmalanan heykellerin 200’ü British Museum’da geri kalanı ise başka Avrupa kurumlarında bulunuyordu.
Hollanda Benin Bronzları’ndan hissesine düşeni iade etmeyi kabul etti. Çoğunluğu Leiden’de bulunan 119 heykel artık Nijerya Ulusal Müzeler ve Anıtlar Kurulu’na verilecek.
‘DİĞER ULUSLAR İÇİN ÖRNEK OLMASINI UMUYORUZ’
Eserlerin geri dönüşünü planlayan komitenin yöneticisi Olugible Holloway, Volkenkunde Müzesi’nde düzenlenen merasimde, bunun tek seferde yapılan en büyük iade operasyonu olduğunu belirtti.
Holloway yaptığı açıklamada “Hollanda’ya işbirlikleri için teşekkür ediyor ve bunun kayıp ya da yağmalanmış eski yapıtların iadesi konusunda dünyanın başka ulusları için düzgün bir örnek teşkil etmesini umuyoruz” diye konuştu.
Nijerya 2022 yılında dünyanın dört bir yanındaki müzelerden yüzlerce nesnenin iadesini resmen talep etmişti. O yıl Londra’daki bir müzeden 72, Rhode Island’daki bir müzeden ise 31 eser iade edilmişti.
Geçen yıl Dahomey Krallığı’na ilişkin 26 tarihi yapıtın Fransa’dan Benin’e iade sürecini sömürge tarihi üzerinden, yapıtların gözüyle anlatan Mati Diop imzalı ‘Dahomey’ belgeseli Berlin Sinema Şenliği’nde Altın Ayı mükafatına layık görülmüştü.
(KÜLTÜR SANAT SERVİSİ)