CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun İzmir’de katıldığı toplantıda konuşan çiftçi Meliha Yılmaz, “Artık ziyan etmiyoruz ki. Zira battık. Batan hayvancılık ziyan eder mi? Artık ziyan yok” dedi.
CHP önderi Kılıçdaroğlu, bugün İzmir’in Ödemiş ilçesinde çiftçilerle bir ortaya geldi. Toplantıda çiftçiler de kürsüye çıkarak sıkıntılarını anlattı. İzmirli çiftçi Fatma Doğan, 2007 yılında büyükbaş hayvancılığa başladığını belirterek şunları söyledi:
“Üç inekle hayvanımı başlattıktan sonra yükselmeye başladım, 40 ineğe kadar çıktım. Bugün gelinen nokta; düşüşe geçtim. Her ay beş inek satıp ineklerimin karnını doyurmak zorunda kaldım. (Eliyle boğazını göstererek) Artık buraya geldi. Son noktadayım. Liderim, elinden ne gelir? Bizim sesimizi nasıl Meclis’e taşırsan taşı. Artık dayanacak gücüm kalmadı. Ben, bir çekirdek aileyim. Bir oğlum var, üniversite mezunu, edebiyat öğretmeni. Türkiye genelinde 450 öğretmen alıyor, bu kısımda. 100 üzerinden 100 puan alsa atanması mümkün değil. Toprağımda çalışmak, hayvanımı büyütmek zorundayım. Artık nasıl yaparım bilemiyorum. Her gün gelen artırımlardan psikolojim bile bozulmak üzere. Kâfi artık, kâfi. Nasıl insanlarımız koyun üzere oldu da sesini duyurmuyorlar? Nasıl insanlarımız bu noktaya geldi?
“Artık dayanacak gücümüz de kalmadı”
Her gün artırım. Gübreye, mazota artırım. Artırım, artırım, artırım. Biz yeterli kötü… Ben, 57 yaşındayım, bir biçimde hayatımı sürdürebilirim. Genç kuşaklarımız ne yapsın? Onların gününü karartmaya ne hakkımız var bizim? Genç jenerasyonların önü açılmasın mı, onlar iş, ekmek sahibi olmasın mı? Saman; şu balyayı inek bir günde yer, bir günde. Gelen konuğuma 10 kilo, beş kilo süt kokuyordum. Değil gelen konuğuma süt koymak, kendi karnımı sıkıntı doyuruyorum. Ne olur yani?
Artık dayanacak gücümüz de kalmadı. Maddi ve manevi yıkıldık artık. Herkes sesini duyurmalı. Herkes korkuyor konuşmaktan. Niçin konuşuyoruz? Hakkımızı aramak cürüm mu? Ne vakitten beri hakkımızı aramak cürüm oldu? Herkes kendi gölgesinden korkar oldu. Korkmayacağız. Yetkili yerlere sesimizi duyurma vakti; birlik olma, dayanışma vakti. Birlik olalım, birlikte olalım, her yerden sesimizi duyuralım.
Bu bu türlü olmaz. Biz, bunu hak etmiyoruz. Biz, bu türlü yaşamayı hak etmiyoruz. Toprağımıza sahip çıkmalıyız. Üç türlü mahsul yetişir bir yılda topraklarımızda. Üç hasat kaldırabiliriz. Ben, bu yıl 20 dönüm toprağımın 10 dönümünü ekemedim. Ekemedim, boş yani. Niçin boş kalsın? Benim milletim, yetiştirsem, yese olmaz mı? Aslında bu herkesin sorunu. Herkese sesini duyurma vakti. Birlik bir arada olalım lütfen. Atatürk’ün dediği üzere köylü milletin efendisidir.
Her ay beş inek satıyorum. Damımı küçültmeye başladım. Sütün litresi 650 liraydı (kuruşu kastediyor), yemin çuvalı 20 liraydı, Herkes kazanıyordu. Kazanmadık dersek palavra olur yani. Allah’a şükür çocuklarımı ineklerimle okuttum. Bu noktaya o denli geldim.”
“Çocuğum şeker alamadan döndü”
Bir öteki çiftçi Yazgı Başaran ise her gün üretmek için uğraştığını lakin şu anda yokluk içinde olduğunu lisana getirerek şöyle konuştu:
“21 yılık evliyim. 21 yıldan beri her gün çabalıyordum. Meskenime katkım olsun, çocuklarımın geleceği olsun. Bizim geçeğimiz kalmadı, lakin çocuklarımızın geleceğini kurtarmak istiyoruz. Çocuklarımızın da gelece bitmek üzere. Ben, eken, biçen, yumurtasını kendi üreten… ‘Hadi oğlum şeker al gel’ dedim. O çocuk, o 20 lira ile geriye geldi. ‘Anne, şeker 25 lira olmuş’ dedi, şekerini almadan geri geldi.”
“Artık ziyan etmiyoruz zira battık”
Çiftçi Hamiyet Esin, kendilerini en çok mazot fiyatlarının zorladığını belirterek, “İkincisi gübre, üçüncüsü elektrik. Kullandığımız zirai ilaçlar. O kadar farklı ki. Geçen sene 250 liraya aldığımız zirai ilacı bu sene 1,5 (bin 500’ü kastediyor) liraya alıyoruz. Onu da almak zorundayız. Almazsak eserimiz yetişmeyecek” dedi.
Çiftçi Meliha Yılmaz, süt ve et ürettiğini lisana getirerek şunları söyledi:
“Sorarsanız; 95 liraya kesim, 120 liraya maliyet. Yem 380, süt 7,5. Elimize 7,5 geçmiyor. Masa başında oturanlar sütün fiyatını belirliyor. Niçin mi? Oturuyorlar, halkın içine girmiyorlar. Ne yapacağız? Artık ziyan etmiyoruz ki. Zira battık. Batan hayvancılık ziyan eder mi? Artık ziyan yok. Evet, iki üniversite öğrencim var. Güç mühendisliği okuyor oğlum. Lakin sorarsanız dış ülkede bulaşık yıkamaya razı.
Alın size beyin göçü. Göçsün gitsin; nerede ziraat, nerede hayvancılık? Nasıl mı başa çıkıyoruz? Kredi çektim. Her bankadan çektim. Kredi günü geliyor, süt alan ineğimi kestirip kredi ödüyorum. Artık kredi alamıyorum. Sonuç ne mi? Çok hoş bir formül. Samana senet, yeme senet, veterinere senet imzalıyorum. Senedin günü geldiği vakit ineğin altında buzağıyı alıp, o benim yavrumu bölüme gönderiyorum. Elime ne mi geçiyor, bomboş.
Yarın çocuklarıma ne mi bırakacağım? Bana bir şey olursa senetler, borç bırakacağım. Geriden gelen kuşak yesin betonları. Aslında öbür bir tarım mümkün. Bunu lisana getiriyoruz, dinleyen yok. Herkes gözünü kapamış, kulağını tıkamış. Haydi bakalım, buradan çıkınca kaç kişi söyleyecek bunu. Umudumuz 2023. Şayet 2023 yoksa biz yokuz. Hayvancılık öldü. Biz yokuz artık.
Anneyim, annelik misyonumu yapamıyorum. Çocuklarıma verdiğim yetmiyor. Çocuk, ‘Keşke iktisat okusaydım’ diyor. Gönderdiğim parayı o denli bir pahalandırıyor ki ‘Anne bu ayın sonunu nasıl getirdim’ diyor. Üniversite öğrencisi bunu düşünür mü? Çok sağ olsunlar. Masa başında karar vermeye devam etsinler. Biz öldük, battık.”
“Hayvanlar benim çocuğum”
Çiftçi Songül Başkan, süt ve süt eserleri mezunu olduğunu ve hayvancılığa yeni başladığını aktararak, “Başka yerlerde çok fazla çalıştım. İki çocuğum var, küçük. Onun ve kendi ülkem ismine ne yapabilirim dedim. En son kararı hayvancılıkta kıldık. Zira benim yaşadığım yer hoş, pak ve yemyeşil. Bunu kıymetlendirmemiz gerekiyordu. Öncelikle büyükbaşın çok fazla değer verildiği yerde, risk alıp küçükbaşa girdim.
Gelişmiş ülkelerde en fazla küçükbaş dayanak görüyor. Ben de bunu göz önüne alarak küçükbaş hayvancılığa başladım. Bir ölçü koyunumuz vardı, onlarla başladık. Yem maliyetleri, herkesin de lisana getirdiği üzere mazot, elektrik bize yüktü. Bırakma kararı aldığım vakit, Tunç Başkan’a buradan teşekkür ederim, ‘başka bir tarım mümkün’ siyasetiyle bize yem katkısında bulundu. Bu, bize can suyu, nefes oldu.
Karar verdim, liderim bize bu kadar güveniyorken bizim de kendimize güvenmemiz gerekiyor. Ben de -buradan Bayındır’da bir fabrika açacağını bildirdiği zaman- dedim ki o vakit keçi işine de başlıyorum. 14 tane sağımlık keçi ve 14 tane de oğlak aldım. Şu anda sütümü verebileceğim hiçbir yer yok. Lakin ben, bununla da yılmadım, gittim eşim ile bir arada, eşimin dayanağı ile peynir yapmaya başladık, perakende olarak peynirimizi yapıp kedimize katkı sağlamaya. Hayvanlarımız çocuğumuz üzere. Kendi çocuğumu nasıl seviyorsam hayvanlarımı da o denli seviyorum. Hayvanlar benim çocuğum. Onların da yemini bu formda halletmeye çalışıyorum.” diye konuştu.