Geçtiğimiz günlerde Bilboa’daki dünyaca ünlü Guggenheim Müzesi’nin internet sitesinde haberlere bakıyordum.
“Gelecek sergiler” başlıklı kısımdaki ana haber dikkatimi çekti.
“In situ: Refik Anadol”
Altındaki haber de özetle şöyleydi.
Guggenheim Bilbao, 7 Mart – 19 Ekim 2025 tarihleri ortasında Refik Anadol’un büyüleyici, mimari ve çok duyulu yapıtına mesken sahipliği yapacak. Müze, In situ stant dizisinin birinci konuğu olarak Anadol’u ağırlayacak. Stant, ziyaretçilerini fizikî dünya, kamu sanatı ve yaratıcılığın hudutlarına dair algılarını tekrar şekillendirmeye davet edecek.
Guggenheim Bilbao Müzesi
KÜRESEL SANATIN KABE’SİNDE BİR TÜRK SANATÇI İLE İKİ İLK
Dünyanın yaşayan en ünlü mimarı Frank Gehry’nin tasarladığı bu efsane binada iki bakımdan bir birinci yaşanıyordu.
Birincisi müze, “In situ” Ai sanat stant dizisinin birinci aktifliğini yapıyordu.
İkincisi, bu tarihi periyodu bir Türk sanatkarı açacaktı.
“In situ” yapıtların sergilenecek yerde hazırlanmasına verilen isim.
Tabi ki, bir Türk sanatkarının ismini Guggenheim sitesinde bu cümlelerle okumak çok hoşuma gitti.
Gurur duydum.
Frank Gehry
NEW YORK TIMES’A KAPAK OLSUN DEDİM
Haberi okuduğum an aklıma, New York Times gazetesinin eleştirmeni Jerry Saltz geldi.
Refik Anadol’un yapıtları için “Yarım milyon dolarlık bir ekran koruyucusu”diyerek küçümsemişti.
İçimden “Kapak olsun bu Guggenheim standı sana” dedim.
Neyin sanat olup neyin olmadığına karar verme yetkisini yalnızca kendinde gören insanlara yansım yeniden depreşti.
Çünkü Türkiye’de de sık sık görüyorum bu türlü sanatkarlara yukardan bakan güya “sanat ekspertizlerini…”
Refik Anadol
TATE DE OLURSA SANATIN SINIR TRICK’İNİ YAPACAK
Anadol bundan evvel dünyanın en kıymetli çağdaş sanat müzelerinden biri sayılan New York’taki MOMA’da sergilenmişti.
Şimdi Guggenheim geliyor.
Londra’da çağdaş sanatın Londra’daki ikinci yeri olan “Serpantine” de sergilendi. Bir numarası TATE’e de giderse, tam manasıyla “Hat trick” yapacak.
Dünyanın en ünlü üç çağdaş sanat müzesine, Yapay Zeka sanatının öncüsü olarak damgasını vuracak.
Ertuğrul Özkök (Sol), Suzan Sabancı (Orta), Refik Anadol (Sağ)
6 MART’TA BİLBOA’DA AÇILIŞ DAVETİ VAR
Bunu öğrendikten sonra Anadol’la yazıştım.
Los Angeles’teymiş.
Ancak 26 Şubat günü Portekiz’e Bilbao’ya gidiyormuş.
Orada Guggenhem Müzesi’nde yapıtını yerinde hazırlayacak.
Açılış 6 Mart günüymüş.
Orada olmayı çok isterdim.
GEHRY’NİN YAPTIĞI BİNANIN KENDİSİ DE BİR SANAT ESERİ
Guggenhem Bilboa’yı daha evvel gidip görmüştüm.
Brezilyalı sanatçı Ernesto Neto’nun çok hoş bir standı vardı.
Dünyaca ünlü mimar Frank Gerry’nin tasarladığı bir bina.
Binanın kendisi sanat yapıtı.
Yani içinde hiç bir eser olmasa bile bir çağdaş sanat yapıtı olarak gezebilirsiniz.
Refik Anadol’la Frank Gerry bağı hakkında da bilgi aldım.
Bu sergiyi Frank Gehry’e ithaf ediyormuş.
Onun nedenini de öğrendim.
ANADOL BU YIL LOS ANGELES’TEKİ BİRİNCİ YAPAY ZEKA MÜZESİNİ AÇIYOR
2025 Anadol için iki bakımdan çok kıymetli.
Biri Guggehneim’deki bu stant.
Öteki ise Los Angeles’ta açacağı “Dataland” projesi. Dünyanın birinci AI yani yapay zeka sanat müzesi olacak.
Bu yılki iki büyük projesi de, Frank Gehry’nin mimari vizyonuyla yakından bağlantılı.
BİLBOA STANDINI FRANK GEHRY’İ İTHAF ETMİŞ
O nedenle Guggenheim Bilbao’da sergilenecek yapıtını Gehry’e ithaf ediyor.
Bir türk sanatkarının Yapay Zeka’nın açtığı yeni bir sanat alanında dünyanın öncüsü olması ve ismini MOMA, Guggenheim üzere çağdaş sanatın global mabetleri ve Frank Gehry üzere dahi mimarlarla yan yana söylem edilmesi bana gurur veriyor.
Refik Anadol bu çapta bir stant ile MOMA ve Guggenheim tarihine geçen birinci Türk sanatkarı oldu.
ZAHA HADİD’İN TASARLADIĞI SANAT MERKEZİNDE BİR ÖTEKİ TÜRK SANATÇI
Efsane mimarların tasarladığı efsane sanat binaları giderek kıymet kazanıyor. Bu türlü bir binada dev boyutlu stant açan bir öteki Türk sanatkarı da Ahmet Güneştekin.
Baku’da Frank Gehry kadar ünlü mimar Zaha Hadid’in tasarladığı Haydar Aliyev Kültür Merkezi’ndeki standı de bu bakımdan değerliydi.
TATE’TEKİ STANT İÇİN ŞAKİR PAŞA’YI İLGİYLE İZLİYORUM
Bu ortada Global kültür mabetlerine damga vuran bir Türk sanatkarı da Fahrüninisa Zeyd.
Onun TATE Modern’de açılan retrospektif standını gezdiğimde çok etkilenmiştim. O nedenle onu da anlatan Şakir Paşa dizisini ilgiyle izliyorum.
ESERLERİ GUGGENHEİM VE MOMA’YA GİREN TÜRKLER
Buraya kadar anlattığım büyük ve periyot açan sergilerdi.
Bu ortada, kıymetli müzelerin kolleksiyonlarına giren Türk çağdaş ve çağdaş sanatkarları var.
(*)GUGGENHEIM: Burhan Doğançay
(*)MOMA; Erol Akyavaş, Halit Altındere
(*) METROPOLITAN MÜZESİ: Burhan Doğançay, Erol Akyavaş, Elif Uras, Burçak Bingöl, Gülay.
(*) TATE ÇAĞDAŞ :Füsun Onur…
TÜRK SOFT POWER’ININ ÖNLENEMEZ YÜKSELİŞİ
Türkiye son vakitlerde iki özelliği ile konuşuluyordu.
Biri giderek otoriterleşen rejimi, eleştirilen yargısı, insan hakları ihlali ve niyet özgürlüklerinin gerilemesi ve bir de İHA teknolojisindeki başarısı ile…
Ama bilim insanlarımız ve muharrirlerimiz Nobel’de, kızlarımız voleybolda, engelli atletlerimiz her alanda, dizi sinemalarımız dünya pazarlarında ve artık en ileri teknolojinin en ileri sanat alanındaki sanatçımızla da ülke olarak ismimiz duyulmaya başladı.
Bununla gurur duyulmaz da ne yapılır.
Hayal ettiğimiz ülke bu değildi…
Ama hayal ettiğimiz Türkler bu atletlerimiz, bilim insanlarımız, sanatçılarımızdı.