Ece Yaşar
Türkiye ve Yunanistan ortasında 1923 yılında Lozan Barış Antlaşması’na ek olarak yapılan nüfus mübadelesi, tarihin en büyük mecburî göçlerinden biri olarak kayıtlara geçmişti. Yaklaşık 1.200.000 Ortodoks Rum Yunanistan’a, yaklaşık 500.000 Müslüman Türk ise Türkiye’ye göç etmek zorunda kalmıştı. Göç edenler süratlice yalnızca birkaç modül eşya ile konutlarını ve mallarını bırakmak zorunda kaldılar. Buna karşılık, her iki ülke de topraklarını bırakanlara gittikleri ülkede toprak vereceğini vadedilmişti.
Bu topraklar parsel parsel, gelen ailenin nüfusuna ve işleyebileceği ölçüye nazaran belirlenerek ayrılmıştı. Lakin, yıllar içinde verilen bu kelamlar yerine getirilmedi.
Gelen Müslüman Türk muhacirlerden 302 ailelik büyük bir kümeye 1954 tarihinde valilikçe onaylandığı halde, vaat edilen gayrimenkullerin verilmediği argüman ediliyor.
PARSEL PARSEL DAĞITILAN TOPRAKLAR SAHİPLERİNE VERİLMEYİP DEVLETİN ORMANINA KATILDI
302 muhacir çiftçi aileye bu gayrimenkul verilmediği üzere, 1959 Yılında bölgede yapılan kadastro çalışmalarında orman hudutlarına alınarak devlet ormanına dönüştürüldü. 302 çiftçi muhacir aileye vaat edilen bu topraklar, şu anda İstanbul’un Eyüpsultan ilçesi Kemerburgaz bölgesinde yer alan ‘Kemerburgaz Malova Devlet Ormanı’ içerisinde kalmıştır.
Anayasa’ya nazaran ormanlar devlet malıdır ve özel mülkiyete husus olamaz. Bu yüzden, mübadillerin kendilerine vaat edilen toprakları alma talihi ortadan kalktı. Birçok muhacir aile ve mirasçısı bu bahiste uzun sürü hukuk gayreti vermiş ise de, devlet ormanı üzerinde hak argüman edilemeyeceği gerekçesiyle mahkemelerden elleri boş dönmüşlerdir.
İSTANBUL ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ TARAFINDAN EMSAL NİTELİĞİNDEKİ KARAR VERİLDİ
Bu kapsamda iki ailenin mirasçıların, muhacir dedelerinin hakları için dava açtı.
Mahkeme, mübadil ailelere, milletlerarası kontratla karşılıklı vaat edilen lakin verilmeyen bu gayrimenkuller yerine tazminat ödenmesine hükmetti.
302 SOYDAN ŞİMDİLİK 2’Sİ İNCELENDİ: TAZMİNAT KARARI!
Davada şu ana kadar 300 mübadil soyu içinden yalnızca 2 soya ait karar açıklandı. Bu soylar için 2020 yılı kıymetlerine nazaran belirlenen tazminat fiyatları ise şu formda:
Birinci soy için: 2020 yılı bedelleri dikkate alınarak 7 milyon 365 bin 600 TL’lik tazminat ödenmesine hükmetti.
İkinci soy için: Mahkeme, 12 milyon 705 bin 600 TL’lik bir ödeme yapılmasını kararlaştırdı.
Hazine avukatı, zamanaşımı gerekçesiyle üst mahkemeye başvurarak bu karara itiraz etti.
HAZİNE, EMSAL KARARI ÜST MAHKEMEYE TAŞIDI
9 Haziran 2021 tarihli Anayasa Mahkemesinin kararına da uygun olarak alınan bu karara rağmen, Hazine, devlet ormanında hak argüman edilemeyeceği ve vakit aşımı argümanlarını, kararı istinaf ederek İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi’ne taşıdı.
Özellikle 2020 yılında 2 ailenin mağduriyetine karşılık yaklaşık 20 milyon TL olarak hesaplanan toplam paha, 2024 prestijiyle faizleriyle birlikte 30 milyon TL’ye yükselmişse de hukukçular, bu sayıların dahi gerçek bedelinin çok altında olduğunu, mahkemede geçen müddette paranın çok kıymet kaybettiğini ve mübadil ailelerin haklarını tam olarak alamadıklarını belirtiyor.
”HUKUKİ SÜREÇ DEVAM EDİYOR”
Hak sahiplerinin avukatlarından Ahmet Yaşar