Bugün 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışının 103’üncü yıl dönümü. Cumhuriyet’in kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından 1927 yılında çocuklara armağan edilen 23 Nisan o günden beri ‘çocuk bayramı’ olarak kutlanıyor. Lakin bugün bayram olmasına rağmen hayat hiç de iç açıcı değil. Okuldan koparılan, personel olmaya zorlanan, tarikatlara ve cemaatlere mecbur edilen, istismara maruz bırakılan, küçük yaşlarda evlendirilen milyonlarca çocuk bu ülkenin gerçeği.
Birgün’ün derlediği bilgilere nazaran; çocukların içinde bulunması gereken yerlerin başında okul geliyor. Lakin okuldan kopma epeyce önemli boyutlara ulaşmış durumda. MEB’in datalarına nazaran 6-17 yaş ortasında 981 bin 539 çocuğun okul kaydı yok. Açıköğretime kayıtlı olan sayısı ise 1 milyon 738 bin. Yaklaşık 2 milyon 720 bin çocuğun ya okul kaydı yok ya da açıköğretime kayıtlı. Bu çocukların büyük oranını ise kız çocukları oluşturuyor. TÜİK’in bilgilerine nazaran ise okul tamamlama oranları ilkokulda bile yüzde yüzü bulmuyor. Okul tamamlama oranları kademe arttıkça da azalıyor. Yüz öğrenciden ilkokulda 98,6, ortaokulda 97,1, ortaöğretimde ise 73,2’si okulu bırakıyor. Ülkede 15-19 yaş ortasında 6 milyon 315 bin genç bulunuyor. Bu yaş aralığında okullaşma oranı ise yalnızca yüzde 69. Öbür bir deyişle bu yaş aralığında 1 milyon 957 bin çocuk okuldan uzakta.
Yoksulluk Etkiledi
Ülkedeki en kıymetli problemlerden olan yoksulluk da çocukları etkiliyor. TÜİK’in geçen ay açıkladığı bilgilere nazaran ekmek yahut makarna üzere tahıl içeren yiyecekleri her gün tüketen 6 aylık ve daha üst yaştaki çocukların oranı yüzde 62,4. Meyveyi her gün tüketen çocukların oranı yüzde 50,5, sebzeyi her gün tüketen çocukların oranı ise yalnızca %33. Peynir ve yoğurt üzere hayvan sütünden yapılan yiyecekleri her gün tüketen 6 aylık ve daha üst yaştaki çocukların oranı ise yüzde 57,8 oldu. Öbür yandan son 12 ayda sinema yahut tiyatroya gittiği belirtilen çocukların oranı ise sırf yüzde 39,1. Sinema yahut tiyatroya gitmeyen çocukların oranı ise yüzde 40,1. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın datalarına nazaran ailesinin yanında bakımı sağlanamayan çocuk sayısı 2021 yılında 141 bin 275’ken geçen yıl 155 bini aştı. Bakanlığın 2022 yılında Toplumsal ve Ekonomik Takviye (SED) programına aldığı çocuk sayısı ise 157 bin 248 oldu.
Çalışmak Zorundalar
Çocuk personelliği de ülkedeki en kıymetli problemlerden. TÜİK’in son açıkladığı bilgilere nazaran 5-17 yaş ortasında 720 bin çocuk emekçi var. Bu çocukların çalışma ortamında fizikî sıhhati olumsuz etkileyen faktörler incelendiğinde, çalışan çocukların yüzde 12,9’unun çok sıcak/soğuk ya da çok nemli/nemsiz bir ortamda çalıştığı, yüzde 10,8’inin kimyasal unsur, toz duman yahut ziyanlı gazlara maruz kaldığı görüldü. Çalışan çocukların yüzde 10,1’i sıkıntı duruş hali yahut harekete maruz kaldı yahut ağır yük taşıdı, yüzde 10’nu ise gürültü yahut şiddetli sarsıntıyla karşılaştı. Tekrar TÜİK’in geçen günlerde açıkladığı datalara nazaran ise 15-17 yaş kümesindeki çocukların işgücüne katılma oranı yüzde 18,7 oldu. Öteki bir deyişle 5 çocuktan biri çalışmak zorunda.
İş Cinayetleri
İSİG Meclisi’nin bilgilerine nazaran ise ülkede 2 milyona yakın çocuk personel var. İSİG’in 2022 raporuna nazaran geçen yıl 64 çocuk iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. 14 yaş ve altında çalışırken ölen çocukların sayısı arttı. Çocuk personellik 4 ila 8 yaş ortasında başlıyor. 13-14 yaşlarından itibaren tarım, inşaat, sanayi ve hizmetlerde çalışan sayıları milyonlara ulaşan çocuk emekçi var. Bu yılın birinci 3 ayında ise 5 çocuk iş cinayetlerinde hayatını yitirdi. Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın yaptığı kontroller ise diğer bir tehlikeyi gözler önüne serdi. Buna nazaran ülkede 2017-2022 ortasında yaklaşık 40 bin çocuk sokaklarda çalıştırıldı.
Çocukların en büyük sorunlarından birisi ise ülkedeki tarikat ağı. Hem eğitimde hem de hayatın öbür alanlarında tesirini giderek artıran tarikat ve cemaatler çocuklara adeta kancayı atmış durumda. Yalnızca İstanbul’da bile tarikatların açtığı medrese ismi altındaki Kuran kurslarında yaklaşık 10 bin çocuk bulunuyor.
Son yıllarda en çok tartışılan bahislerin başında ise çocuk istismarı geliyor. Ceza mahkemelerine 2013-2020 ortasında 143 bin 335 “Çocukların cinsel istismarı” kabahati gerçekleşti. Birtakım yıllarda çocukların cinsel istismarı evrakları şöyle oldu:
2013: 17 bin 948
2015: 16 bin 957
2017: 16 bin 348
2019: 28 bin 360
2020: 17 bin 948
2021: 20 bin 459
2021 yılında çocukların cinsel istismarı cürmü kapsamında ceza mahkemelerinde görülen davalardan toplam 29 bin 822 karar çıktı. 2021 yılında alınan karar sayısı 2020 yılına oranla yüzde 32,55 arttı.
İstismar Katlandı
Yine çocuk istismarının boyutuna yönelik öteki bir çarpıcı durum ise doğum yapan çocuklar oldu. TÜİK datalarına nazaran 2021’de toplam 7 bin 190 çocuk doğum yaptı. Bunun 117’sini 15 yaş altı çocuklar; 7 bin 73’ünü ise 15-17 yaş kümesi oluşturdu. 2001-2021 yılları ortasında 15 yaş altı 20 bin 895 çocuk doğum yaptı. Son 20 yılda 15-17 yaş ortası doğum yapan çocukların sayısı ise 548 bin 488 oldu.
Çocukların yaşadıkları bunlarla da hudutlu değil. TÜİK bilgilerine nazaran 207 bin 999 çocuk 2021 yılında güvenlik ünitesine getirildi. Kabahat mağduru olarak gelen yahut getirilen 186 bin 14 çocuğun yüzde 57,4’ü yaralama, yüzde 13,1’i cinsel hatalar, yüzde 4,5’i tehdit kabahatlerinden mağdur oldu.
Sosyopolitik Saha Araştırmaları Merkezi’nin 2020 Nisan ayında 28 kentte gerçekleştirdiği araştırmaya nazaran hanelerin yüzde 19,3’ünde çocuklar şiddete maruz kaldı. Tekrar yüzlerce çocuk ise cezaevinde. Son bilgilere nazaran cezaevlerinde 12 -18 yaş ortasında 1406’sı tutuklu, 670’i hükümlü olmak üzere toplamda 2 bin 76 çocuk bulunuyor. Bunun yanı sıra yaklaşık çocuk ise annelerinin yargılamaları nedeniyle cezaevinde tutuluyor.